Jukung – tradycyjne łodzie rybackie z Bali. Czym różnią się od łodzi europejskich?
Podczas jednej z moich podróży po Azji Południowo-Wschodniej miałem okazję bliżej przyjrzeć się niezwykle charakterystycznym łodziom rybackim z Bali – jukungom. Już na pierwszy rzut oka widać, że ich konstrukcja odbiega od tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w Europie. Łodzie te są nie tylko funkcjonalne, ale też mocno osadzone w lokalnej tradycji i kulturze.
Czym różni się konstrukcja jukung od łodzi europejskich?
Podstawową różnicą między jukungiem a typowymi łodziami spotykanymi na europejskich wodach śródlądowych czy przybrzeżnych jest obecność podwójnych pływaków bocznych (outriggerów). Jukung to łódź typu katamaranowego, ale w formie bardzo uproszczonej – pływaki nie służą do powiększenia powierzchni użytkowej, lecz do zapewnienia stabilności poprzecznej na wysokiej fali oceanicznej.
Podczas gdy w Europie popularne są konstrukcje jedno- lub dwukadłubowe z szeroką belką denną i balastem w stępce, na Bali liczy się przede wszystkim lekkość i stabilność w trudnych warunkach oceanicznych, przy zachowaniu możliwości łatwego wodowania i transportu na plaży.
Z czego zbudowane są jukung?
Tradycyjnie jukung wykonywany jest z jednego kawałka drewna, najczęściej z lokalnych gatunków tropikalnych, takich jak drzewa tekowe, mahoniowe lub durianowe. Kadłub jest wydrążany i formowany ręcznie, co nadaje każdej jednostce indywidualny charakter. Dziś coraz częściej stosuje się laminaty poliestrowe i włókno szklane, ale klasyczne drewniane jukung nadal są w użyciu, szczególnie wśród lokalnych rybaków.
Pływaki boczne to zazwyczaj wydrążone pnie lub rury PVC, połączone z kadłubem przy pomocy drewnianych lub aluminiowych ramion (tzw. akas).
Typ ożaglowania
Klasyczne jukungi są wyposażone w proste ożaglowanie typu lugrig lub prosty żagiel trójkątny, mocowany do wysokiego, cienkiego masztu. Żagle szyte są z materiałów naturalnych (kiedyś z mat roślinnych), a dziś najczęściej z poliestru lub tkanin żaglowych pochodzących z recyklingu.
Niektóre łodzie posiadają dwumasztowy układ ożaglowania, co jest odpowiedzią na zmienne warunki wiatrowe na Oceanie Indyjskim.
Żagle są często malowane w jaskrawe kolory, co nie tylko zwiększa widoczność na morzu, ale też podkreśla lokalną tożsamość kulturową.
Tło historyczne
Jukung to nie tylko środek transportu i narzędzie pracy – to ważny element kultury balijskiej i indonezyjskiej. Łodzie te były używane od setek lat przez lokalnych rybaków do połowu na rafach koralowych i wodach przybrzeżnych.
Ich konstrukcja wywodzi się bezpośrednio z dawnych prao – łodzi austroazjatyckich ludów morskich, które od wieków przemierzały wody Archipelagu Malajskiego. Ewolucja kształtu kadłuba i zastosowanie outriggerów jest odpowiedzią na trudne warunki panujące na wodach otwartych – duże fale, nagłe zmiany wiatru oraz potrzeba szybkiego manewrowania wśród raf.
Co ciekawe, historyczne jukungi były często wykorzystywane do dalekodystansowych migracji i wymiany handlowej między wyspami. W latach 80. XX wieku jeden z balijskich jukungów przepłynął z Bali do Australii, udowadniając morską dzielność tej konstrukcji.
Jukung to doskonały przykład tego, jak warunki geograficzne, klimat oraz lokalna tradycja wpływają na rozwój specyficznych rozwiązań w budowie jednostek pływających. Dla żeglarza wychowanego na europejskich wodach śródlądowych, takie łodzie mogą wydawać się egzotyczne i nietypowe, ale ich prostota, funkcjonalność i odporność na trudne warunki budzą autentyczny szacunek.
Jeśli kiedyś znajdziesz się na Bali – koniecznie zwróć uwagę na te kolorowe jednostki stojące na plażach.
Przeczytaj artykuły o podobnej tematyce:
Osmoza na jachcie
Śruby napędowe do jachtów
Skalopsy na jachcie
Seekeper -system stabilizujący jacht
